روش های مدیریت در سیره حضرت علی(ع)
امام علی بن ابیطالب(ع) جهان را آفریده حضرت حق و خدا را مالک و حاکم مطلق هستی می داند. بنابراین انسان را مخلوق الهی و سرنوشت حقیقی و تکوینی او را در دست خداوند حکیم و رحیم و قادری می بیند که خلق را به حال خود رها نساخته است. بلکه برای فراهم کردن زمینه هدایت را فرو فرستاده است تبیین اهداف سیاست از مهمترین مسائل اندیشه سیاسی است که آن حضرت در زمینه های مختلف به ویژه در بحث امنیت به آن اشاره می کند..
1- تاکید بر تدبیر و عقل
در هر حرکتی انسان به شناخت و معرفت نیاز دارد. این معرفت و کارشناسی در امر عظیمی چون اداره جامعه، ضرورتی مضاعف می یابد، چرا که دانایی به ضمیمه دوراندیشی و تدبیر، حکومت را از پشتیبانی در برنامه ها حفظ می کند.
2- استفاده از مشورت خردمندان
مشاوره کردن با بزرگان و خردورزان از نظرعلی(ع) اصل بسیار مهمی است که همگان می بایستی در کارهای مهم خود از جمله تامین امنیت و اداره حکومت انجام دهند. کسی که با دیگران مشورت کند، خود را شریک عقل و دانش آنان ساخته از برخوردها، گفتارها و تماس های دائم علی(ع) با امت و خبرگان جامعه درباره بروز و ظهور حوادث متعدد سیاسی، نظامی و غیر آن چنین بر می آید که ایشان به رعایت دقیق اصلی مردمسالاری در بینش و منش، آنان هم در سطحی بالافوق العاده اهمیت می داد. و از تذکرات خود، امتی هوشمند و با کیاست را در نظر داشته و در تربیت چنین خبرگانی همواره می کوشیده است. حضرت امیر(ع) در تمام پیش آمدهای خاص و بحران های سیاسی - اجتماعی به اصل مشورت فوق العاده اهمیت می داد.
3- نظارت و کنترل دقیق و جدی
در تعالیم اسلامی و سیره نبوی(ص) و علوی(ع) اهمیت و ضرورت بازرسی از کار امیران و تعیین جاسوس مطمئنی که خبرهایی از گفتار و رفتار آنان برای حاکم بیاورد تبیین شده است. ریان بن صلت گفت، شنیدم علی بن موسی الرضا(ع)فرمود: پیامبر خدا(ص) این گونه بود که هر سپاهی را که می فرستاد و فرماندهی را برای آن نصب می کرد که توهم نافرمانی آن امیر می رفت، از افراد مورد اطمینان و اعتقاد خود کسی را با آن فرمانده می فرستاد که خبر کارهای او را به ایشان برساند به هر حال حضرت علی(ع) می فرماید: به خدا سوگند اگر فردی از کار گزارانت جایی که خورشید غروب می کند، ظلم و ستم کند، گناهانش بین او و تو مشترک است. نظارت و کنترل دقیق و جدی بر اتمام امور حکومت و حاکمان در تامین امنیت نقش اساسی داشته و می تواند از حداکثر ظرفیت دولت و حکومت در برقراری امنیت نهایت استفاده صورت گیرد.
4- بهره گیری از مشارکت های مردمی
در حکومت حق و عدل، ملاک سنجش حاکمان و مسئولان جامعه، رعایت حدود الهی و اقامه عدل است که اگر مخدوش شود، مردم باید حکومت را امر به معروف و نهی از منکر کنند و به مطالبه حق بپردازند. در چنین حکومتی امام عادل نیز خود را برتر از آن نمی بیند که در معرض ارزیابی و نقد قرار گیرد چه رسد به سایر مدیران و مسئولان بنابراین مردم جامعه اسلامی در قبول حکومت و بیعت با آن، باید شایستگی ها و صلاحیت هایی را که خداوند متعال مقرر کرده است در نظر گیرند و هم در اقدامات و تصمیمات حکومت، نظارت دقیق و همگانی داشته باشند.از طرفی ارزش نظارت ملی و تکلیف عمومی و همگانی بودن امر به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی و مراقبت دولتی با احساس مسئولیت مردمی و نقد دولت و ارزشیابی رفتار کارگزاران جبران می شود. حضرت علی(ع) می فرمایند بهترین برادرانت کسی است که به سوی خیر بشتابد و تو را به سوی آن بکشد و تو را به نیکی امر کند و بر آن کمک و یاریت کند. (میزان الحکمه جلد 1)
بهره گیری از همکاری و مشارکت مردم در توسعه گسترش امنیت در جامعه می تواند حس مسئولیت آنان را در اداره کشور بالاتر برده و با نظارت برحاکمان و کارکنان حکومت از ظرفیت آنان برای جلوگیری از آسیب های احتمالی در برقراری امنیت استفاده لازم کند.
